Deel 1: Het 3-factor model van privacy

De mooiste momenten in je leven vinden plaats als je ze het minst verwacht.

Afgelopen zomer, op een zondagochtend, kwam ik gapend de trap af en trof ik mijn kinderen (mijn zoon van 8 en mijn dochter van 11) aan in de woonkamer. Zoals gewoonlijk waren de gordijnen nog dicht, maar anders dan normaal zaten ze niet achter de iPad of achter Netflix, maar stonden ze als idioten te dansen op de bank op “I Like to Move It” van Real 2 Reel, lachend en gillend van plezier om de gekke dansjes die ze voor elkaar verzonnen. En natuurlijk: hoe schunniger hoe beter; beiden hadden nog net hun onderbroek aan. “Doe mee, papa!!!” riepen ze, en mijn zoon sprong al op mijn rug. En dus ging de ochtendjas uit en renden we achter elkaar aan, bank op bank af, in onze onderbroeken, schaterend van het lachen om onze schaamteloos gekke dansjes. Die ochtend is “I Like to Move It” ons lijflied geworden.

Dit is het soort momenten dat je niet meer vergeet; zo’n moment waarop je helemaal jezelf bent en je je ongeremd kunt gedragen temidden van de mensen van wie je houdt. Een uniek moment. Pas later bedacht ik me dat dit moment nooit had plaatsgevonden als de gordijnen al open waren geweest. Het feit dat niemand ons kon zien liet toe dat wij zo lekker los konden gaan.

En dat is waarom privacy zo belangrijk is.

Meer privacy = Meer vrijheid, meer veiligheid

Privacy, oftewel: een situatie waarin je niet bespied wordt, hebben we nodig als mensen. Want om soepel door het leven te komen passen we onszelf voortdurend aan anderen aan, maar soms (en dat is vaker dan je denkt) wil je je gewoon vrij kunnen bewegen. Even niet hoeven rekening houden met anderen, of met eventuele consequenties die je gedrag zou kunnen hebben.

Privacy is the ability of an individual or group to seclude themselves, or information about themselves, and thereby express themselves selectively.
– Wikipedia

Dat soort veilige ruimte, die speelruimte, is belangrijk. Omdat heel veel van de meest interessante dingen vinden plaats op of over het randje van fatsoen – zie het voorbeeld. Maar ook omdat mensen nu eenmaal niet onfeilbaar zijn. We proberen wat uit, kunnen vaak consequenties niet overzien, denken en handelen niet rationeel. En daar moet ruimte voor zijn. 

Wat vaak ook geen baat heeft van pottenkijkers: innovatie, creativiteit en nieuwe ideevorming. Wanneer dat niet in een sfeer van privacy gaat daar de rem op. 

En: We moeten onszelf beschermen tegen kwade wil. We hebben, zeker online, te maken met belangen die vaak tegengesteld zijn aan de onze (al hoeft dat niet). Lees: commerciële belangen. Zonder privacy stellen we ons bloot aan ongezonde beïnvloeding, waardoor we keuzes maken waar we later spijt van krijgen.

Het 3-factor model van privacy

Privacy is dus een heel wezenlijk begrip. Toch blijkt het in de praktijk een moeilijk vast te pakken onderwerp. Om je daar iets bij te helpen wil ik je hierbij een model aanreiken dat het onderwerp enigszins ontleedt.

Als we het simpele voorbeeld van mijn eerdergenoemde zondagochtend ontleden kunnen we daarin als de basisfactoren van privacy terugzien. 

Factor 1: Boundary setting

Overdag heb ik de gordijnen open, en profiteer ik van het natuurlijke daglicht dat mijn huiskamer binnenstroomt. Met de gordijnen open kan ik echter niet zo loco dansen als wanneer ze dicht zijn. Gelukkig kan ik ze dichtdoen wanneer ik daar zin in heb, en zo mijn privacy vergroten. Doordat ik zelf boundaries kan opwerpen (in dit geval het gordijn) ben ik in staat om mijn eigen ervaring en gedrag in te richten.

Factor 2: Perceived observer benevolence

En die boundaries zijn voor iedereen verschillend. Mijn vrouw mag me in mijn onderbroek zien dansen. Mijn ouders misschien ook. Mijn schoonouders? Een willekeurige voorbijganger? Het maakt blijkbaar nogal verschil wie jou bekijkt (de observer). Vertrouw je die persoon? Heeft die persoon het beste met je voor, of een tegengesteld belang? Vertrouw je dat hij de kennis over jou niet tegen je gebruikt? Je maakt jezelf kwetsbaar voor het oordeel en handelen van de anderen, dus jouw perception van de observer’s benevolence (goede wil) is van groot belang.

Factor 3: Subject sensitivity

En dat laatste hangt natuurlijk af van het onderwerp. Want sommige dingen liggen nu eenmaal gevoeliger dan andere dingen. Een filmpje waarin ik dronken over straat waggel na een feestje is prima voor mijn vrienden, maar kunnen mijn reputatie schaden bij mijn klanten. Mijn angsten over mijn gezondheid deel ik wel met mijn huisarts, maar zie ik liever niet terechtkomen bij mijn verzekeraar. Enzovoorts.

Deze drie factoren zie je terugkomen in onderstaand model.

The 3-factor model of privacy

De dikke zwarte lijn visualiseert de boundaries: tot hier en niet verder. De positie van de boundary bepaalt dus hoeveel er visible en hoeveel er not visible is voor de observer. Hoever naar links of naar rechts deze staat bepaal jij (al het goed is) zelf, afhankelijk van de perceived observer benevolence(hoe hoger, hoe meer deze mag zien) en van de subject sensitivity(hoe lager, hoe meer de observer mag zien).

De ‘zone of discomfort’

Op het moment dat een van die drie factoren onder druk komt te staan voel je je daar gelijk oncomfortabel bij. Bijvoorbeeld wanneer de ander zeurt en probeert dingen van je te weten te komen die je eigenlijk niet wil vertellen. Of wanneer de ander opeens meer van je weet dan je dacht. Of wanneer iemand iets doorvertelt wat je haar in vertrouwen heb verteld. In het eerste geval probeert iemand over je grenzen heen te gaan; in het tweede geval en het derde geval is dat al gebeurd. 

Dergelijke praktijken (zeuren, onbetrouwbaarheid, misbruik) vertellen je dat de ander niet het beste met jou voor heeft: jouw privacy wordt niet gerespecteerd. Je perceptie van de benevolence neemt af. Het gevolg: de ander verliest jouw vertrouwen.

Sterker nog, wanneer je erachter komt dat je meer privacy hebt opgegeven dan je, nu blijkt, eigenlijk had moeten doen, voel jij je daar ook slecht bij. Blijkbaar heb je de ander verkeerd ingeschat, en dat is niet goed voor je zelfbeeld. 

Visualisatie van de ‘zone of discomfort’

Wanneer je boundaries te ver terug staan (zoals hier in het model) ontstaat er een zone of discomfort. Deze wil je vervolgens graag opheffen: je pakt privacy terug. Afhankelijk van het onderwerp kan dat betekenen dat je de ander vanaf nu minder vertelt wat je bezig houdt; haar niet meer uitnodigt op je feestjes; hem blockt op Instagram. Om jezelf te beschermen breng je je privacy levels terug op de desired situation.

De waarde en toepasbaarheid van het 3-factor model: privacy in het commerciële domein 

Wij doen dit als mensen vrij intuïtief. Het hebben van dit 3-factor model is dan ook van beperkte waarde in het mens-to-mens domein. Het is van meer waarde voor de relatie tussen jou en bedrijven: het commerciële domein. Bedrijven hebben nogal wat moeite met het vinden van een nieuwe balans tussen het kortetermijnbelang (snel winst) en langetermijnbelang (gezonde, langdurige klantrelaties, en het opbouwen van het vertrouwen dat daaraan ten grondslag ligt). 

Lees verder →

___

Dit was deel 1 in een drieluik van artikelen over privacy, maar dan eindelijk een keer vanuit een human-centric perspective. In deel 2, De uitdagingen van online privacy beschrijf ik hoe het 3-factor model aan bedrijven de handvatten geeft om dit onderwerp bespreekbaar te maken. In deel 3, Zo kan privacy ook doe ik suggesties hoe dat er in de praktijk uit zou kunnen zien.

Index

About