Let’s talk: Hoe ziet een echt ‘responsible’ bedrijf er nu werkelijk uit?

Purpose economy, Social enterprises, MVO: allen gaan ze over de veranderende rol van bedrijven, waarin ze (tenminste) meer verantwoordelijkheid nemen over de sociale en ecologische impact die ze maken. Ik probeer een stevig beeld te vormen van hoe zo’n ‘responsible’ bedrijfsvoering er uit ziet. Want als bedrijven het nu niet goed doen, hoe moet het dan wel?

De antwoorden die ik krijg zijn vol goede intenties, maar eigenlijk een beetje oppervlakkig. Ja: circulair. Ja: clean value chain. Ja: triple bottom line. Maar hoe zouden de principes daarachter nog verder doorwerken? Dat wil ik graag weten en daar heb ik jouw hulp bij nodig. Daarom vraag ik je om actief op dit artikel te commenten.

Maar eerst, omdat je het eigenlijk niet over dit onderwerp kunt hebben zonder een gedeeld beeld te hebben van de context, een paragraaf met de sappige titel:

De context zoals ik het denk te snappen

Historisch hoeven bedrijven zich niet bezig te houden met de impact die ze hebben op de samenleving. Natuurlijk, je zorgt dat je producten veilig zijn in het gebruik, je gaat keurig om met je medewerkers en je houdt je aan de regels ten aanzien van afvoer van gevaarlijke stoffen, maar daarmee was je dan ook klaar.

Dat past geheel in het gedachtengoed van Milton Friedman, winnaar van Nobelprijs voor de economie in 1976. In een beroemd geworden artikel uit 1970 in Times magazine zette Friedman zijn theorie uiteen dat de enige sociale verantwoordelijkheid die een bedrijf heeft is die van winstmaximalisatie voor de shareholders; de eigenaren van het bedrijf dus. Sociaal of duurzaam gedrag, zoals het aannemen van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt of het internaliseren van de kosten van vervuiling, zou misbruik maken van het geld van deze eigenaren en bedrijven beknotten in hun competitiveness.

Dit gedachtengoed heeft sindsdien brede adoptie gevonden. Het past dan ook bij de gedachte van de economie als welvaartsmotor van de samenleving: Winst maakt ruimte voor groei, groei creëert banen, banen creëren inkomsten, en die inkomsten kunnen worden gebruikt om spullen te kopen om het leven te veraangenamen. Ergo: door bedrijven vrij spel te geven worden we er allemaal beter van. En dat was ook zo! De afgelopen eeuw heeft dit voor veel economische en daarmee welvaartsgroei gezorgd. Maar terwijl de effecten van winstmaximalisatie afnamen, namen de effecten van het niet nemen van bredere verantwoordelijkheid toe.

Zo hebben jaren van inadequacy marketing een samenleving gevormd die stijf staat van de anxiety. Heeft het stelselmatig aanwakkeren van individualisme onze sociale samenhang doen afbrokkelen. Is de wereld overspoeld met producten die built-to-be-broken zijn. Brengen we meer schade aan onze leefomgeving aan dan deze in staat is om te herstellen.

Bedrijven hebben dus wel degelijk een bredere verantwoordelijkheid dan alleen winstmaximalisatie voor shareholders; namelijk ook voor de manier waarop dit gebeurt. Bedrijven bestaan niet los van de samenleving; ze zijn er een integraal onderdeel van.

Maar nu dus: Hoe ziet ‘responsible’ er dan uit?

LET OP: Onderstaande lijstje is dus nog volkomen ongestaafd. Het is puur bedoeld om te illustreren wat de diepte en breedte is van de antwoorden die ik zoek. Dus alsjeblieft: Shoot!

Hoe zou een bedrijf eruit zien dat zichzelf wel als onderdeel van de samenleving gedraagt? Het lijstje van dingen die ik zo even kon verzinnen:

Responsible product development: Nu kunnen bedrijven alles op de markt dumpen, zolang het maar verkoopt. Een responsible bedrijf zou alleen producten creëren die daadwerkelijk voorzien in het vervullen van een menselijke behoefte. Oftewel: Als primaire conditie voor een nieuw product niet aanhouden dat het verkoopt, maar dat het helpt.
Responsible marketing: Eentje die afziet van het manipuleren van mensen op basis van hun persoonlijke data en in plaats daarvan meer inzet op het opbouwen van relaties.
Responsible inkoop: Meer lokale/regionale inkoop van grondstoffen
Responsible organisatiemodel: Lokaliseren van je organisatie, productie en distributie
Responsible inzet van mensen: Je mensen meer ruimte geven dan alleen het zijn van radartjes in de machine. Werken in (agile) teams met eigen opdracht/doelgroep en mandaat. Als mensen groeien, groeit de kracht van je onderneming.
Responsible facilities: Een vegetarisch bedrijfsrestaurant, met ook voldoende veganistische producten.
Responsible shareholders: Uitkopen van het soort shareholders dat gaat voor kortetermijngewin.
Responsible competition: Meer openheid voor samenwerking en alignment. Als een open organisatie samen de juiste afwegingen maken en standaarden introduceren.
Responsible governance: Vergelijkbaar met de welbekende Legal department, de vorming van een Ethical department, inclusief mandaat. Deze houdt de organisatie scherp en helpt bij het maken van complexe afwegingen.
…?

Aan jou, beste lezer, nu dus het vriendelijk verzoek ? om jouw gedachten over bovenstaande met me te delen in de comments: Welke ideeën zijn raak? Waar ga ik volledig de mist in? Welke punten ontbreken op deze lijst? Wat zou je willen toevoegen? Wiens boek zou ik moeten lezen? En kennen jullie voorbeelden van bedrijven die al echt aan deze criteria voldoen?

Dus: Please comment (opent in Linkedin)

Groet,
Maarten

Index

“Make the world work, for 100% of humanity, in the shortest possible time, through spontaneous cooperation, without ecological offense or the disadvantage of anyone.” - R. Buckminster Fuller